Na placu kościelnym, obok krzyża misyjnego, znajduje się symboliczna mogiła Polaków zamordowanych w czasie ostatniej wojny i po jej zakończeniu.
Historia
Na prośbę Antoniego Bieguna pseud. „Sztubak”- byłego dowódcy jednego z oddziałów partyzanckich działających po wojnie w rejonie Baraniej Góry, ks. Władysław Nowobilski – budowniczy i pierwszy proboszcz kościoła jednej doby w Ciścu, w 1997 roku wyraził zgodę na wzniesienie symbolicznego nagrobka przed kościołem. Intencją inicjatora było, aby wskazać symboliczne miejsce pamięci i modlitwy tym, którzy byli podstępnie ujęci i zamordowani przez funkcjonariuszy reżimu komunistycznego, a nadal nikt nie wie gdzie znajdują się ich szczątki. W latach 90-tych XX wieku nie było jeszcze wiadomo gdzie dokonano tych mordów i gdzie należy szukać owych szczątków, a prawda o tzw. „żołnierzach wyklętych” powoli i z wielkim trudem wychodziła z mroków zapomnienia.
Dzisiaj, dzięki badaniom Instytutu Pamięci Narodowej i zgromadzonej dokumentacji historycznej wiadomo już sporo o tym, gdzie i w jakich okolicznościach zginęli partyzanci z Żywiecczyzny, którym wzniesiono ten symboliczny nagrobek. Wiadomo, że do zarządu Narodowych Sił Zbrojnych w Gliwicach weszło dwóch agentów kontrwywiadu sowieckiego (1946 r.), którzy przekazali kapitanowi Henrykowi Flame ps. „Bartek” – dowódcy jednego z partyzanckich oddziałów działających w rejonie Baraniej Góry, rozkaz załadowania żołnierzy na samochody, ze względu na organizowany przerzut na zachód. Wiadomo także, że wyjechali kilkoma transportami w różnych terminach i ślad po nich zaginął. Operację podstępnej likwidacji tych żołnierzy określono pseudonimem „Lawina”.
Ks. bp. Tadeusz Rakoczy poświęcił nagrobek w 1997 r. podczas zorganizowanej uroczystości patriotycznej. Odtąd corocznie czczona jest w tym miejscu pamięć żołnierzy podziemia niepodległościowego walczących po wojnie o wolną Polskę.
9 września 2013 w kościele parafialnym odbyły się uroczystości patriotyczno-religijne upamiętniające 67 rocznicę mordu żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. Druga część uroczystości miała miejsce przy symbolicznej mogile na placu kościelnym, gdzie wspólnie odśpiewano hymn narodowy i wygłoszone zostały okolicznościowe wystąpienia oraz wręczone odznaczenia.
27 kwietnia 2014 r. przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej podczas wizyty okolicznościowej ukazali mieszkańcom Ciśca i innych miejscowości najnowszy stan badań historycznych o martyrologii żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. Pobrano także próbki materiałów genetycznych od niektórych najbliższych krewnych ofiar oraz zweryfikowano ich dane osobowe.
Opis architektoniczny
Nagrobek został wykonany z szarego granitu. Część wertykalną stanowi krzyż łaciński z wydłużoną lewą stroną poprzecznej belki (tzw. patibulum) i głową Chrystusa w centrum oraz prostokątna płyta, do której przytwierdzono mosiężną tablicę z inskrypcją.
Na mosiężnej tablicy napis głosi:
„Symboliczny grób zamordowanych w lochach gestapo i NKWD oraz 17 żołnierzy Oddziału NSZ im. „Szarego” ppor. „Sztubaka”. We wrześniu 1946 r. czternastu podstępnie ujął kontrwywiad pod pretekstem przerzutu na zachód. Do tej pory wszelki ślad po nich zaginął. Trzech zginęło w niewyjaśnionych okolicznościach. Ich symboliczny grób znajduje się przy kościele Świętego Maksymiliana Kolbego w Ciścu. Niech on otoczy ich dusze swoją dobrocią i będzie dla nich orędownikiem u Boga Miłosiernego. Cześć ich pamięci. Cisiec, 05.11.1997 r.”
Opracowanie i zdjęcia: Jacek Biłko
Źródła:
W. Ficoń, Historia krzyżami i kapliczkami znaczona, Węgierska Górka 2010.
W. Nowobilski, Zapiski osobiste i wywiad, Cisiec 2023.
Z. Pajestka-Jurasz, Ksiądz Prałat Władysław Nowobilski – budowniczy kościoła i pierwszy proboszcz parafii w Ciścu, Cisiec 2022.
Internet:
https://kapl39669218.wordpress.com/2017/01/29/krzyz-przed-kosciolem-w-ciscu-symboliczny-grob/ https://wegierska-gorka.pl/item/1335-67-rocznica-mordu-zolnierzy-nsz
