Parafia

Historia i życie szkoły im. Jana Pawła II w Ciścu, w rozmowie z panią dyrektor Beatą Popielarz

Październik to czas, kiedy w szczególny sposób pochylamy się nad różańcem, ale również czas, kiedy wspominamy postać wielkiego Papieża Polaka. Szczególnymi datami w tym miesiącu są 16 października – kiedy to Karol Wojtyła został wybrany na papieża oraz 22 października – kiedy obchodzimy wspomnienie świętego Jana Pawła II. Z uwagi na te wydarzenia miesiąc październik jest również czasem intensywnym dla społeczności szkolnej w Ciścu. Poprosiliśmy panią dyrektor Beatę Popielarz o kilka słów na temat święta szkoły oraz tego, jaki wpływ na wychowanie dzieci i młodzieży ma patron cisieckiej placówki – św. Jan Paweł II.

Jak wspomniała pani Beata, proces nadania imienia Jana Pawła II naszej szkole, nie był trywialnym przedsięwzięciem. Pomysł zrodził się z inicjatywy ówczesnej pani dyrektor – Anny Tomzik. Dzięki pomocy władz gminy oraz wielu ludzi dobrej woli, wprowadzeniu licznych formalnych dekretów, a przede wszystkim – zgodzie z Watykanu, doprowadziła ona do nadania imienia Jana Pawła II szkole w Ciścu.

Uroczystość ta odbyła się w dniu 9 grudnia 2000 r.. Jak podkreśla obecna pani dyrektor Beata Popielarz: jest to dla nas wielki zaszczyt, wielka radość i dzisiaj mogę tylko potwierdzić, że to był najlepszy wybór jakiego mogli dokonać rodzice, władze i dyrekcja szkoły, którzy czuli, że jednak ten patron będzie tym, który jest im najbliższy i tak mocno związany z naszym cisieckim kościołem – przez to również bliski dla szkoły.

Zapytana o wydarzenia sprzed dwudziestu trzech lat, pani dyrektor wspomina: Wtedy byłam nauczycielem i uczyłam języka polskiego. To właśnie na mnie spadło przygotowanie całego montażu słowno-muzycznego związanego z uroczystością. Wtedy także pracę katechety rozpoczął u nas ksiądz Marian Mazurek. Oprawę muzyczną i liturgiczną wspólnie tworzyliśmy z pomocą innych nauczycieli. Natomiast wyjątkowo wspominam jedną rzecz: siedzieliśmy tutaj do późna, próbując nadać tej uroczystości perfekcyjny kształt i formę. Pamiętam to, jako wielką radość i potrzebę, żeby zrobić coś więcej. Dało się odczuć wśród rodziców, nauczycieli oraz dyrekcji, że czeka nas coś  bardzo istotnego.

Wiem, że uroczystość była dla wszystkich ogromnym przeżyciem duchowym. Myślę, że Patron także czuwał, by to wszystko się udało i zostało w naszych sercach. Po tylu latach wracamy do tego myślą. Już za dwa lata tutaj wrócimy, do tych wydarzeń, zdjęć i wspomnień przeżywając Jubileusz 25-lecia nadania naszej szkole im. Jana Pawła II.

Wybór takiego patrona również wpływa na dzieci i młodzież, która kształci się w murach szkoły. Słowa, które widnieją zaraz po przestąpieniu jej progu: “Musicie od siebie wymagać nawet jeżeli inni od was nie wymagają“ – stanowią misję szkoły. co potwierdza pani dyrektor: każdy Człowiek powinien starać się wymagać od siebie tak, jak Jan Paweł II, który, szczególnie pod koniec swojego życia, kiedy był już schorowany, starał się w miarę swoich możliwości pokazywać to, co było dla niego najistotniejsze.

Grono pedagogiczne próbuje nie tylko poprzez naukę, ale i wychowanie dzieci i młodzieży przekazywać te wartości, które są najważniejsze, wartości które mają kształtować od dziecka, czyli ponadczasowe dobro, sprawiedliwość, szlachetność. Jan Paweł II wskazuje nam to w sposób bardzo prosty. Również nauczyciele starają się poprzez proste teksty, które analizują i interpretują wraz z dziećmi przybliżać każdemu uczniowi postać oraz twórczość św. Jana Pawła II. Takie właśnie działania mają pomóc absolwentom szkoły, aby w dorosłym życiu kierowali się takimi wartościami, jak dobro oraz sprawiedliwość i dzięki temu kształtowali swoje charaktery.

Dzisiaj jesteśmy przyzwyczajeni do tego aby brać, a do tego aby było lekko! Nie bardzo lubimy wysiłek, a tutaj w szkole jednak podejmujemy ten wysiłek i trud. Umiejętność przekazywania tego, co w życiu jest dobre, jest dla nas istotne. Wzajemne wsparcie rodziców i nauczycieli i ich wspólne spojrzenie na podstawowe wartości, pozwala dzieciom zrozumieć pewne rzeczy i łatwiej je sobie przyswoić. Nie tylko przekazujemy dzieciom wiedzę i edukujemy, ale także wychowujemy. 

Październik jest dla nas wyjątkowym miesiącem, w którym postać patrona jest dla nas szczególnie bliska i gdzie możemy jeszcze bliżej tę postać przybliżyć naszym uczniom.

Nieodzownym elementem związanym z patronem szkoły jest Zlot Szkół im. Jana Pawła II, który odbywa się w Częstochowie, na Jasnej Górze. W tym roku przypada on na 12 października. Zjazdy są dwudniowe, ponieważ wielu pielgrzymów przyjeżdża ze szkół rozsianych po całej Polsce. Centralnym momentem wydarzenia jest oczywiście wspólna Eucharystia, na której zawsze witane są poszczególne delegacje szkół. Na zlocie pojawia się rokrocznie od 15 do 20 tysięcy dzieci i młodzieży. W ramach wydarzeń organizowane są również koncerty oraz spotkania – tak dla uczniów, jak i grona pedagogicznego.

Sam zlot jest ogromnym przeżyciem i bardzo dużym wyróżnieniem. – dodaje pani Beata – Jesteśmy jedną ze szkół bardzo czynnie działającą w ramach tzw. Rodziny szkół im Jana Pawła II. Dwukrotnie nasza szkoła została wyróżniona poprzez zaproszenie na Jasną Górę do obsługi liturgicznej mszy świętej. W czasie zlotów rodzą się nowe przyjaźnie i znajomości. Nasza szkoła od lat współpracuje z gimnazjum w Wilnie, gdzie z panią dyrektor Janiną Wysocką spotkamy się w Częstochowie, ale również na zjazdach szkół im. Jana Pawła II. Warto wspomnieć również, że szkoła w Ciścu miała zaszczyt zorganizować Ogólnopolski Zjazd szkół imienia Jana Pawła II, który odbył się w maju 2009 r.

Zlot Szkół to nie jedyne październikowe wydarzenie w którym bierze udział nasza społeczność szkolna. Ważnym dniem jest również Święto Szkoły.

Święto Szkoły obchodzimy we wspomnienie świętego Jana Pawła II tj. 22 października. – wyjaśnia pani dyrektor – W tym roku święto zaplanowane mamy na poniedziałek 23 października. Rozpoczynamy wszystko uroczystym przemarszem ze sztandarem do kościoła na Mszą Świętą. Następnie wracamy do szkoły, gdzie mamy piękną akademię nawiązującą treścią do postaci Patrona. Uzupełnieniem święta szkoły jest udział uczniów w obchodach Dnia Papieskiego na Skwerze Jana Pawła II w Węgierskiej Górce. W tym roku nasza szkoła została zaproszona aby 15 października o godzinie 16.00 zaprezentować montaż słowno-muzyczny. Jako szkoła Jana Pawła II chcemy propagować te wartości w środowisku lokalnym.

Cisiecka szkoła od kilkunastu lat jest w pełni zanurzona w nauczaniu Jana Pawła II. Jest on dla naszych uczniów drogowskazem, który pomaga im wzrastać w dobru i w dążeniu do bycia lepszymi. Już za dwa lata, w grudniu, obchodzić będziemy 25-lecie nadania imienia szkole. Przede wszystkim jednak, celebrować będziemy oddanie szkolnej społeczności pod opiekę wielkiego, inspirującego bożego człowieka, jakim jest święty Jan Paweł II.

Nazwa szkoły nie może być tylko na papierze, nie może być tylko w dokumentach, ale trzeba tym żyć. Wiadomo, rok szkolny rządzi się swoimi prawami, ale ten Patron i jego postawa – to wszystko, co głosi – musi się zgadzać z programem profilaktyczno- wychowawczym. Posiadanie takiego patrona jest dla nas zobowiązaniem, żebyśmy tym żyli, to propagowali i przekazywali. Tym bardziej, że wiemy, że jest to najlepsza rzecz którą możemy przekazać naszym dzieciom. – puentuje pani dyrektor, która już dziś rozpoczyna przygotowania do nadchodzącego jubileuszu.

Obok drogi gminnej prowadzącej na Palenicę (687 m n.p.m.), między półrolkami Tyców i Łajczaków, na działce niegdyś należącej do rodziny Walerii i Feliksa Żyrków, a następnie Anny i Jana Berków, aktualnie Małgorzaty i Wojciecha Soblów, w bliskim sąsiedztwie „Szlaku Papieskiego” znajduje się mała kapliczka ku czci Matki Bożej.

Niewiele jest miejsc sakralnych na terenie Ciśca (oprócz kościoła parafialnego), które upamiętniają wybór Polaka, w owym czasie biskupa ordynariusza tej ziemi, na papieża. W Kapliczce pod Palenicą dokonano tego upamiętnienia w formie medalionu, wpisując to wydarzenie w kontekst maryjny, czyli kult Matki Bożej. 

Historia

W latach 20. XX wieku Alojzy Żyrek, młody mieszkaniec Ciśca, został powołany do wojska. Wcześniej zakochał się w młodej i pięknej góralce z Żabnicy. Po trzech latach służby powrócił do domu. Jego pragnieniem było poślubienie wybranki. Kiedy dowiedział się, że ukochana musiała spełnić wolę swoich rodziców i wyjść za mąż za ich wybrańca, popadł w głęboką melancholię, pogrążył się w głębokim smutku i stronił od otoczenia. Często wychodził do lasu w stronę Prusowa, gdzie przebywał w samotności. W niedługim czasie ludzie zauważyli na drzewie pod Palenicą kapliczkę, a przy niej modlącego się Alojzego Żyrka. Swego stanu cywilnego nie zmienił do końca życia, a zawód miłosny koił na modlitwie przy kapliczce, którą najprawdopodobniej wykonał sam.

Kapliczka była kilkukrotnie zmieniana. Przez długie lata Bożym Domkiem opiekowała się nieznana z nazwiska kobieta z Żabnicy. Być może ukochana Alojzego też cierpiała i ze swojego losu zwierzyła się któremuś z potomstwa, prosząc o opiekę nad kapliczką. 

Opis architektoniczny 

Jeszcze trzynaście lat temu opis kapliczki autorstwa W. Ficonia był taki, że to drewniany Domek Boży w stylu tradycyjnej chatki góralskiej o wymiarach 26 x 20 x 52 cm, wysokości do kalenicy, umieszczony na starym drzewie morwowym. Kapliczka była nakryta dwuspadowym, gontowym daszkiem, w szczycie którego umieszczono drewniany krzyżyk. Trzy przeszklone okienka zakończono u góry stylizowanymi łukami. We wnętrzu znajdował się gipsowy medalion o średnicy 20 cm, przedstawiający Ojca Świętego Jana Pawła II. Na jego obwodzie znajdowały się: napis- „Jan Paweł II” oraz data- 22 X 1978, mówiące o wyborze kardynała Karola Wojtyły na tron Piotrowy. 

Pod kapliczką do pnia drzewa umocowana była porcelanowa figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem na lewym ręku (wys. 24 cm). Insygnia królewskie – berło w prawej ręce Maryi, korony i jabłko z krzyżykiem w rękach Dzieciątka – wskazywały, że jest to wyobrażenie Królowej Świata. Niemieszcząca się we wnętrzu figurka pochodziła zapewne z poprzedniej, wyższej kapliczki, której zbutwiałe resztki znajdowały się pod drzewem. 

Aktualnie* kapliczka, wykonana w stylu góralskim z dwuspadowym daszkiem o wydłużonych okapach, jest- jak się wydaje- dwukrotnie większa od poprzedniej i znajduje się na tym samym pniu drzewa morwowego. Skrzynię kapliczki tworzy drewniany szkielet koloru bordowego w kształcie pentaptyku, osadzony na drewnianej, stylizowanej podstawie. Część środkową pentaptyku stanowi przeszklone okno z półokrągłym łukiem u góry uwieńczonym krzyżem. Skrzydła pentaptyku stanowią przeszklone mniejsze okienka (na skrajach ze szkła miodowego) – po dwa na każdej ze stron. Całość przystrojona jest wieńcem z róż. 

W środku znajdują się dwie figurki Matki Bożej: większa figurka Matki Bożej Niepokalanej w części centralnej oraz mniejsza figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem z lewej strony (z poprzedniej kapliczki). Na tylnej ściance zawieszono obrazek Ikony Jasnogórskiej, a po prawej stronie położono opisany wcześniej gipsowy medalion upamiętniający Ojca Świętego Jana Pawła II. U podnóża pnia z kapliczką uformowany jest miniogródek ze sztucznych kwiatów, położone są znicze oraz drewniane szczątki poprzedniej kapliczki. 

* Niestety, nie udało się ustalić, kto skonstruował obecną kapliczkę i aktualnie opiekuje się miejscem. 

Opracowanie i zdjęcia: Jacek Biłko

Źródła:

W. Ficoń, Historia krzyżami i kapliczkami znaczona, Węgierska Górka 2010.
W. Zalewski, Święci na każdy dzień. Wydanie uzupełnione, wyd. salezjańskie, Warszawa 2001.
J. Biłko, Wywiad z Małgorzatą Sobel i własne oględziny, Cisiec 2023.